Wel of geen foto’s van de uitvaart?

Het is eerste kerstdag 2006 en we zitten aan het kerstdiner met mijn familie. De afgelopen periode is heftig geweest. Mijn schoonmoeder heeft ALS en verliest langzaam de kracht in haar spieren. Dit proces is al een tijdje gaande en we weten dat het einde nabij is. Toch komt dat ene telefoontje onverwachts. We worden gevraagd te komen. De dokter brengt haar in slaap. Alle kinderen zijn aanwezig op het moment dat ze haar laatste adem uitblaast. Zoals bij elke uitvaart moet er nu veel geregeld worden. Ze wordt thuis opgebaard en dat vinden wij heel fijn. Hier nemen we allemaal afscheid van haar. Ik kan me dat moment nog heel goed herinneren en zie het nog zo voor me. Helaas is het ook het enige beeld dat ik nog heb.

Er komt een mis en ze wordt begraven. Tijdens de uitvaart gaat alles langs me heen. Het voelt eigenlijk heel raar. Ik was er wel, maar ik kan me er bijna niets meer van herinneren. Terwijl het een mooi en belangrijk moment was. Het voelt echt als een gemis om daar geen tastbare herinneringen aan te hebben.

Afscheid van mijn vader

In mei 2011 beval ik van onze zoon. Een geweldig blije gebeurtenis die helaas overschaduwd wordt, want mijn vader is ziek en wordt niet meer beter. Hij zal mijn kinderen dus niet zien opgroeien. Gelukkig heeft hij nog een aantal maanden waarin het redelijk goed gaat en samen met mijn moeder nog echt geniet van het leven. In augustus gaat het helaas snel achteruit. Mijn vader gaat naar een hospice en ontvangt veel bezoek. Hij neemt afscheid van dierbaren, ons en het leven.  

Gelukkig hadden mijn ouders het afscheid samen al besproken en wisten we wat er geregeld moest worden. Mijn moeder wilde dat er iemand foto’s maakte tijdens de uitvaart. Ik wist toen nog niet dat afscheidsfotografie een vak is en er professionals zijn. We hebben een vriendin gevraagd waar ik altijd samen mee fotografeer. Ze stemde toe, maar vond het ook wel heel spannend. Ze had geen ervaring om te fotograferen tijdens dit soort intense momenten. Hierdoor wist ze dus niet goed wat wel en niet te doen en wat ze allemaal kon verwachten. Een behoorlijke druk.  

Tijdens de uitvaart wilde ze ons niet storen en bleef erg op de achtergrond. Begrijpelijk, maar door haar voorzichtigheid mis ik nu enkele foto’s van bijzondere momenten. Bijvoorbeeld die ene hand op mijn schouder, de blik van mij en mijn man als onze dochter van dan 1,5 jaar op haar gemak bij de kist gaat zitten.

Foto album

Het is januari 2012 en de uitvaart van mijn vader is inmiddels al een half jaar geleden. Mijn vriendin heeft de foto’s allang met ons gedeeld. Ik zou zelf het album maken van het afscheid van mijn vader, maar ik hik er tegenaan. Het leven slokt me op met twee jonge kinderen.

Mijn moeder vraagt regelmatig om het album en iedere keer zeg ik dat ik het ga maken. Maar de drempel is hoog. Heel hoog. Na nog meer “gezeur” van mijn moeder begin ik er uiteindelijk toch maar aan. Het valt niet mee. Het gemis, het verdriet, het komt allemaal weer voorbij. Huilend zet ik het album in elkaar en laat het aan mijn moeder zien. Ze wil nog wat aanpassingen en dan is het goed. Meteen bestellen we 3 albums. Voor mijn moeder, mijn zusje en voor mij. Het album komt binnen. Ik blader het snel door en zet het in de kast. Het is fijn om te weten dat het album er is en dat ik het kan pakken als ik daar behoefte aan heb.

Door de foto’s zie ik dat er ook bij deze uitvaart veel langs me heen is gegaan. Zo was mijn vader brandweerman en zijn collega’s hebben een erehaag gemaakt in het middenpad van het crematorium. Hier zijn wij doorheen gelopen toen we de kist naar binnen brachten. Ik heb ze wel gezien maar ik heb het niet onthouden. Door de foto’s kwam dit terug en is het fijn om te zien dat hij gerespecteerd werd door zijn collega’s. Door de foto’s weet ik ook wie er aanwezig waren. Anders zou ik het echt kwijt zijn. Het is heel fijn om op de foto’s te zien met hoeveel liefde en zorg alles geregeld was. En ondanks het verdriet zie ik ook veel liefde. De foto’s geven steun en troost als het even nodig is.

Het roer gaat om

In 2015 werk ik al lange tijd op een klein kinderdagverblijf en voel mijn ontslag aankomen vanwege aanpassingen vanuit de overheid. Als ik nadenk over wat ik zou willen doen, komt fotografie steeds terug. Ik ga een fotografie-opleiding doen en als ik echt mijn ontslag krijg, besluit ik al snel het roer helemaal om te gooien. Ik wil niet meer terug in de kinderopvang maar iets gaan doen met fotografie. Ook komt uitvaartfotografie steeds ter sprake.

Ik pak het album van mijn vader er nog eens bij, vraag aan mijn moeder wat ze aan de foto’s heeft gehad. Mijn moeder heeft ze in het begin heel vaak bekeken, eventjes een paar bladzijdes en dan legde ze het album weer weg. Door het album kon ze haar ervaring delen en er met anderen over praten. Dit heeft haar zeker geholpen om alles een plaatsje te geven.

Kort daarna zie ik een opleiding speciaal gericht op afscheidsfotografie. Het idee laat me niet meer los en ik besluit de opleiding te gaan doen. Dit past helemaal bij mij. Ik vind het heerlijk om op de achtergrond te werken en ik voel me thuis in de uitvaartbranche. Er is zoveel liefde te zien, te voelen tijdens een afscheid en dat leg ik graag vast. Ondanks het verdriet is het ook heel mooi.

De meerwaarde van foto’s

Zo ontstaat Momenten van Afscheid en voel ik, dit is wat ik wil doen. Inmiddels heb ik al meer dan 75 uitvaarten mogen fotograferen en heb ik dus al aardig wat ervaring. Toch blijft het iedere keer weer bijzonder dat ik op zo’n intiem moment aanwezig mag zijn en dit vast mag leggen met mijn camera’s.

Naderhand zijn de mensen allemaal heel blij met de foto’s. Iedereen geeft aan dat ze me op de dag van de uitvaart nauwelijks gezien hebben en toch heb ik alle belangrijke momenten vastgelegd. Ook zien ze op de foto’s dingen die langs hen zijn heengegaan. Dit is precies het verschil tussen een bekende vragen foto’s te maken en een professional inschakelen.

In de week voor de uitvaart moet er heel veel gebeuren. Er zijn zoveel beslissingen te nemen, dat   fotografie op dat moment niet zo belangrijk voelt. Andere dingen voelen logischerwijs veel belangrijker. Alleen later, als alles achter de rug is, wordt de fotografie wel heel belangrijk. Er is maar één moment waarop alles samenkomt. Fotografie laat dit moment zien. Het laat de details zien die met veel zorg en liefde geregeld zijn. Het wordt een tastbare herinnering die troost en steun geeft en dat is wat ik met mijn fotografie voor nabestaanden wil betekenen.